Vì sao bạn bị say tàu xe ?

Vì sao bạn bị say tàu xe — Hiểu rõ để chủ động phòng tránh

1. Say tàu xe — từ đâu mà ra?

Say tàu xe xuất phát từ sự mâu thuẫn thông tin giữa các giác quan: mắt, tai trong và cảm nhận từ cơ bắp. Khi bạn ngồi trong phương tiện di chuyển, tai trong nhận biết bạn đang lắc lư; mắt có thể cho rằng bạn đứng yên (ví dụ nhìn vào trong khoang xe); cơ bắp lại ghi nhận điều khác. Khi não không thể dung hòa các tín hiệu trái chiều này, bạn sẽ cảm thấy chóng mặt, buồn nôn và các triệu chứng khó chịu khác. 

2. Vai trò của tai trong (hệ tiền đình)

Tai trong — cụ thể là hệ tiền đình — là bộ phận chịu trách nhiệm về cân bằng và định hướng chuyển động.

• Ở đây có 3 cặp ống bán khuyên chứa dịch lỏng, các xoang nang và cầu nang nhạy với trọng lực.

• Khi đầu và cơ thể di chuyển, dịch lỏng chuyển động, gửi tín hiệu lên não về hướng, tốc độ và biến đổi.

• Nếu các tín hiệu này “mâu thuẫn” với thông tin từ mắt hoặc các cơ bắp, não bị “rối” và phát sinh cảm giác say xe. 

3. Não bộ — người “giải mã” quá độ

Bình thường não sẽ xử lý thông tin từ tai trong, mắt, cơ bắp một cách hài hòa. Nhưng trong trường hợp mâu thuẫn tín hiệu:

• Ví dụ khi bạn ngồi trong máy bay: bạn cảm thấy mình di chuyển, nhưng mắt nhìn cabin thì nói bạn yên.

• Hoặc khi xuống tàu, trên mặt đất vẫn có thể cảm giác “lảo đảo” — hiện tượng “say tàu sau khi lên bờ”. 

Tất cả đều do não bị áp lực xử lý tín hiệu mâu thuẫn.

4. Ai dễ bị say tàu xe hơn?

Mọi người đều có thể trải nghiệm say tàu xe, nhưng phổ biến hơn ở trẻ em và phụ nữ mang thai.

5. Những biểu hiện điển hình

Khi bị say tàu xe, bạn có thể gặp các triệu chứng sau:

• Chóng mặt

• Buồn nôn

• Tăng tiết nước bọt

• Da tái nhợt

• Mệt mỏi, đau đầu

• Trong trường hợp nặng hơn: nôn dữ dội, đổ mồ hôi lạnh, thở khó khăn 

6. Cách giảm say xe ngay tại chỗ

Nhiều người có thể giảm triệu chứng bằng các biện pháp đơn giản:

• Thả lỏng cơ thể, hít thở sâu, nhắm mắt hoặc tập trung vào điểm cố định

• Cố định tầm nhìn — nhìn xa, không đọc sách/điện thoại trong lúc di chuyển

• Chọn chỗ ngồi ổn định: ghế trước trên ô tô, ghế giữa tàu, cánh máy bay

• Ăn nhẹ trước khi khởi hành, tránh đi khi bụng quá đói

• Hít thở không khí trong lành, mở cửa sổ nếu được

• Gừng tươi: cắt lát đặt dưới mũi hoặc dán lên rốn

• Bạc hà: mùi thơm nhẹ nhàng giúp giảm cảm giác buồn nôn

• Bấm huyệt nội quan (cổ tay) – dùng ngón cái ấn nhẹ vị trí huyệt để giúp giảm say

• Thuốc chống say không kê đơn (ví dụ kháng histamin, meclizine...) — nên sử dụng trước khi khởi hành khoảng 30 phút, và theo đúng liều hướng dẫn, cần lưu ý tác dụng phụ như khô miệng, buồn ngủ 

7. Khi nào nên thăm khám bác sĩ?

Nếu sau khi kết thúc hành trình, các triệu chứng như chóng mặt, nôn, đau đầu vẫn tiếp diễn, hoặc xuất hiện các dấu hiệu như mất thính lực, đau ngực — bạn nên đi khám để tìm nguyên nhân chi tiết. 

Say tàu xe không phải là biểu hiện yếu đuối, mà là phản ứng sinh lý khi các hệ giác quan giao tiếp “không Say tàu xe không phải là biểu hiện yếu đuối, mà là phản ứng sinh lý khi các hệ giác quan giao tiếp “không cùng tần số”. Hiểu rõ cơ chế và áp dụng các biện pháp hỗ trợ sẽ giúp bạn đi đường nhẹ nhàng hơn, chủ động đối phó với cảm giác say mỗi chuyến đi.